वेद र विज्ञान टकको औचित्य बारे हाम्रा कुरा।

नारायण घिमिरे

ऋग्वेद जस्ता वैदिक श्रुतिहरूको हरेक उल्था वा व्याख्या अत्यधिक विवादास्पद विषय बन्ने गर्दछ। त्यसका आफ्नै कारणहरू छन्। प्राप्त सीमित अनुवादहरूमा वेदमा उल्लेखित मन्त्रहरू सर्वसाधारणले बुझ्ने भाषामा उल्था वा भावार्थ खुल्ने गरी जब व्याख्या गरिन्छ तब त्यस विषयमा ज्ञान राख्ने विद्वान वर्गको समीक्षाको क्रममा विवादको घेरामा तानिन्छन्।

हरेक व्यक्तिमा वैदिक श्रुतिहरूको बुझाइमा फरक फरक अवधारणा बिकास हुनु र उनीहरूको धारणामा निजी मान्यताको भावनात्मक तथा अध्यात्मिक पक्ष समेत समीक्षाको क्रममा मिसिन पुग्नुले अनुवाद वा व्याख्याको पूर्णताको हदको सम्बन्धमा उक्त प्रकारका जटिलता निम्त्याउने गरेको…

वैदिक खानाको अलौकिक शक्ति ! 

नारायण घिमिरे

भिटामिन बी -१२ ले एक व्यक्तिको स्वास्थ्यमा अत्यावश्यक भूमिका खेल्छ। कुनै व्यक्तिको आहारमा भिटामिन बी -१२ को अभावले उनीहरूको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा प्रतिकूल असर गर्न सक्छ। कतिपय शाकाहारी मानिसहरूलाई डाक्टरहरू शाकाहारी खानाले पर्याप्त मात्रामा भिटामिन बी -१२ नदिने हुँदा माछा, मासु, अण्डा खान सल्लाह दिन्छन।

भेगनको हकमा दुग्ध र दूधको उत्पादनहरू समेत निषेध हुँदा खानामा भिटामिन बी -१२ नहुने भन्दै भिटामिन बी -१२ बटल थमाउने गर्दछन्।

यो कुरा सत्य हो की माछा, मासु, अण्डा, दूध र तिनका उत्पादनहरू हरुमा…

चरम अत्याचारमा आयुर्वेदिक र हर्बल क्षेत्र।

नारायण घिमिरे

खोपहरूमा थोरै मात्रामा केही विशिष्ट पदार्थहरू हालिएको हुन्छ। खोपहरूमा हालिने हरेक पदार्थको नितान्त आवश्यक र महत्त्वपूर्ण भूमिका रहने गर्दछ। भ्याक्सिनका हालिने तत्त्वहरूलाई लामो समयदेखि ध्यानपूर्वक अध्ययन गरिएर खोपहरूमा प्रयोग हुन सुरक्षित यकिन भए पछि मात्र सुरक्षित मात्रामा हाल्ने गरिन्छ। सत्तरी वर्ष भन्दा लामो समय देखि  भ्याक्सिनहरूमा सुरक्षित रूपमा एल्युमिनियमको सुरक्षित उपयोग हुँदै आएको छ। एल्युमिनियम प्रकृतिका रहने धेरै खनिजहरू मध्ये एक खनिज हो। सानो मात्रामा यो हावामा समेत पाइन्छ।

खोपको आफ्नै प्रतिरक्षा क्षमता प्रभावकारी बनाउन वा राम्रोसँग काम गर्न…

वेद र बिज्ञान प्रवचन -१ : नारायण घिमिरे 

म पहिले मानव, दानव, राक्षस र देवता बारे केही कुरा गर्दछु।

हामी मानव भएकाले त्यो बारे केही भन्नु परेन।

दानव / राक्षस र देवता सबै आफ्नो नियत र प्रवृत्तिका कारण समाजमा निन्दा वा प्रशंसाका पात्र बनेका हुन्।

असुरहरू  र सुरहरू दुवै विभिन्न बर्ग (Class) र जातिमा (Caste – meaning Job Title) भेटिन्छन।

मेरो गोत्र  कश्यप हो। कश्यप ऋषिले दक्षका तेह्र छोरीहरू सँग विवाह गरे। जस मध्ये अदिति, दिति र दनु मुख्य चर्चामा आउँछन।

कश्यपका दनु तर्फका छोराहरू लाई दानव भनिन्छ।  दिति तर्फका छोराहरू दैत्य भए। अदिति तिरका छोराहरू आदित्य अर्थात् आदित्य-देव देवता भनिए।

मानव मुख्य…

वेद र सामाजिक कुरीति

नारायण घिमिरे

सामान्य भाषामा वेदको अर्थ ज्ञान हो। वेदलाई पुरातन ज्ञान विज्ञानको अथाह भण्डार मानिन्छ।वेद लाई श्रुति मानिन्छ। हाम्रो समाजमा वेद सँगै अन्य स्मृतिहरू बारे पनि पटक पटक चर्चा हुने गर्छ। जानकारहरू श्रुति र स्मृतिका सम्बन्ध बुझ्न रुखको उदाहरण दिने गर्छन्। एउटा रुखलाई तपाईँ उल्टो गरेर हेर्दा देखिने आकृतिले श्रुति र स्मृतिका सम्बन्धको प्रतिबिम्ब झल्काउँछ।

एउटा जरा माथि र टुप्पो तल रहेको पिपलको रुख जहाँ जरालाई रुखको एक मात्र स्रोत मानिन्छ त्यो ब्रमाण्ड, ज्ञान र चेतनाको मुल शरीर हो। उक्त जरामा…

हरिवोधनी एकादशी (ठुलो एकादशी) रहेछ सनातन खाद्य दिवस !

नारायण घिमिरे

उज्यालो हुने रात जहाँ चन्द्रमाले सूर्यको प्रकाश पृथ्वीमा फर्काएर पृथ्वीलाई उज्यालो बनाउँछ त्यसलाई हामी शुक्ल पक्ष भन्ने गर्छौ। जुन रातमा परावर्तित प्रकाश हुँदैन त्यो रात अध्येरो हुने हुँदा त्यसलाई कृष्ण पक्ष भन्ने  गरिन्छ। कृष्णलाई प्रकाश विहीनता वा कालरात्रिको अर्थमा लिने गरिन्छ।यथार्थमा हरिवोधनी एकादशी (ठुलो एकादशी) को दिन सनातन खाद्य दिवसको रूपमा मनाइन्छ। भगवान् विष्णु लाई चाही खाद्य विज्ञानका प्रवर्तकका रूपमा पुजिन्छ।

हाम्रा गाउँ घरमा पण्डितहरू कार्तिक महिनाको शुक्ल नवमी बाट पूर्णिमा सम्म भगवान विष्णुको अमलाको रुखमा बास हुने बताउँछन्।…

आयुर्वेदको मुख्य कडी: ब्रह्माण्डसँग हर्मोनीमा रही स्वास्थ्य रहने । 

नारायण घिमिरे |

आयुर्वेदिक चिकित्सा र आध्यात्मिकतामा क्वान्टम फिजिक्स कसरी जोडिएको छ भन्‍नेबारे जानकारी राख्‍न सक्दा हामीले हाम्रो परम्परागत वैदिक विज्ञानबारे केही प्रस्ट हुन सक्नेछौँ । तीन प्रमुख विषय आयुर्वेदिक चिकित्सा, आध्यात्मिकता र क्वान्टम फिजिक्स सर्सर्ती हेर्दा एक आपसमा निकै टाढाका विषय जस्तो लाग्दछ । जब तपाई यिनीहरू बारे निकै गहिरिएर अध्ययन गर्नुहुन्छ, तब तिनै पक्ष मानवीय इलेक्ट्रोमककग्नेटिक फिल्डको माध्यमबाट गैररेखीय रूपमा प्रस्टसँग जोडिएको अनुभूति गर्न सक्नुहुन्छ ।

जब तपाईं संवेदनशील बन्‍नुहुन्छ, तपाईंले यसको अनुभूतिसमेत गर्न सक्नुहुन्छ । सरल रूपमा बताउँदा…

वैज्ञानिक भावार्थमा ऋग्वेद – भाग ३

नारायण घिमिरे

जब तपाईँ वेदमा उल्लेखित अत्यन्त गहिरा कुराहरू बुझ्ने र महसुस गर्ने मौका पाउनु हुन्छ तब तपाइलाइ यकिन हुन्छ  कि  हाम्रा वेदहरू विज्ञानका हरेक हाइपोथेसिसका स्रोतहरू हुन्। यसका हरेक मन्त्र वैज्ञानिक अनुसन्धानको सिद्धान्तको रूपमा लिपिबद्ध गरिएका छन्। जसलाई वेद आफैले अध्ययनशील, दक्ष, योग्य, अनुभवी र अनुसन्धानमा गहिरो चाख राख्ने ज्ञानीहरू लाई उत्साह पूर्वक अन्वेषण र परीक्षणमा मार्फत व्यवहारमा लागु गरी सरा जगतको हितमा प्रयोग गर्न सल्लाह दिएको भेटिन्छ।

हाम्रो दुर्भाग्यको रूपमा  हिजो जति वेला विज्ञान सँग वेदमा लेखिएका यथार्थहरू परीक्षण गरी…

वेदमा माइक्रोबायोलजीको ज्ञानको भण्डार भेटाउँदा विज्ञान नतमस्तक ?

नारायण घिमिरे

प्राचीन युगका ऋषिकाहरु तथा  ऋषिहरू  वैज्ञानिकहरू थिए। उनीहरू महान् चिन्तक र लेखक थिए। उक्त समयमा हाल भनिने प्रकृतिको नियम लाई इश्वोरको नियम भनिन्थ्यो। इश्वोरको नियम मान्ने लाई आस्तिक र नमान्ने लाई नास्तिक भनिन्थ्यो। प्रकृतिको नियम लाई बुझेर त्यसै अनुरूप आफ्ना गतिबिधिहरु सञ्चालन गर्नुलाई धर्म मानिन्थ्यो। त्यस्तो नियम जसको सदैव सत्य रहने अथवा समय, परिस्थिति वा स्थान अनुरूप फेरिने विशेषता वा स्वभाव रहँदैन त्यसलाई प्रकृतिको नियम मानिन्थ्यो। मानवता नै सम्पूर्ण मानिसको धर्म थियो।

ऋषिकाहरु तथा  ऋषिहरू कुनै धर्मका प्रचारकहरू थिएनन्।…

क्यानडामा आयुर्वेदिक गाँजा युक्त ओखतीको फर्मुलेसन सम्पन्न। फर्मुला किन्न धेरै लालायित।

आयुर्बेदमा १३ फरक डोजेज फर्ममा १९१ (आन्तरिक १८७ फर्मुला र बाहिरी ४ फर्मुला) भन्दा धेरै ओखतीहरूमा गाँजाको प्रयोग भएको भेटिन्छ।

त्यसमा पनि मुख्य तय १११ हर्बल -मिनिरल – मेटल हाली बन्ने प्रकृतिका रस प्रकृतिका ओखती, ३० थरी ट्याब्लेट वा गुटिका, १७ थरी पाउडर वा चुर्ण, ०९ थरी मिठाई जस्तो अवलेह, ४ थरी रक्सी – तेल मिश्रित अश्म, ०३ थरी डिकोकसन मतलब कभाथा र ग्रथ, एक अल्कोहोलिक वा अरिस्ट, एक मोदका वा बोलस , एक सत्तावा (एसेंस), एक लौह (फलाममा आधारित)…

गति र गुरुत्वाकर्षणको सिद्धान्त न्युटन भन्दा पहिले ऋषि कणादले प्रतिपादन गरेका थिए।

नारायण घिमिरे

सर-आईज्याक न्युटन अत्यन्त प्रसिद्ध नाम हो। संसारमा यो नाम नसुन्ने निकै कम होलान्। आधुनिक विज्ञानको भौतिक शास्त्रको गतिका प्रमुख तिन नियमहरू र गुरुत्वाकर्षणको प्राकृतिक सिद्धान्तको प्रतिपादन गर्ने व्यक्तिका नाममा न्युटनले प्रसिद्धि पाएका हुन्।

प्राचिन वैदिक विज्ञानलाई ओझेलमा पारेर हेर्दा यी कुराहरू सत्य देखिन्छन। तर जब तपाई वैदिक ज्ञानका पुराना सङ्ग्रहहरू खोतल्नु हुन्छ र तिनीहरू बारे गहन अध्ययन गर्नु हुन्छ तपाईँ लाई फरक तथ्य हाता लाग्ने छ।

वैदिक परम्परागत विज्ञान बारे सङ्ग्रह गरिएका विभिन्न श्रुतिहरू वेद र उपनिषदका रूपमा हाल सम्म…